Вторая краткая рецензия на фильм "Обуза"

Зайцава, Л. Калі знойдзены пункт гледжання / Л. Зайцава // Мастацтва Беларусі. - 1984. - № 10

«Абуза» (аўтар сцэнарыя К. Губарэвiч, рэжысёр-пастаноўшчык Я. Грыбаў, аператары-пастаноўшчыкi Т. Логiнава, А. Рудзь, мастакi-пастаноўшчыкi В. Кубараў, У. Дзяменцьеў, кампазiтар С. Картэс) – гiсторыя пра дзяўчынку- дашкольнiцу Волю (Ю. Касмачова), яе зусiм яшчэ маладога бацьку (Я. Нiкiцiн), якiя жывуць удваiх, пра цяжкасцi, якiя ўзнiкаюць у гэтай маленькай сям'і iз-за рашэння бацькi ажанiцца з «цёткай Светай», якую Воля не любiць. Такую «цётку Свету», як у фiльме, палюбiць сапраўды цяжка. Актрыса М. Шыманская некалькi фарсiруе iнфантыльнасць, эгаiстычнасць сваёй гераiнi, але iнакш нелюбоў Волi да Светы выглядала б не па-дзiцячаму бязлiтаснай. Размова ж iдзе не проста пра дзiцячы капрыз, i Воля не супраць жанiцьбы бацькi наогул. Гэтая камерная, але, як бачым, даволi складаная, а для яе ўдзельнiкаў i балючая гiсторыя паказана дастаткова далiкатна, тонка, з шчымлiвай i трошкi сумнай iнтанацыяй, паколькi яна не мае шчаслiвага фiналу. Усё ж надзеяй на будучыню гучыць фiнальны званок у кватэру.
На мой погляд, успрымаць гэтую стужку часам перашкаджае пэўная прыхiльнасць аўтараў да паказу некалькi незвычайнага асяроддзя, дзе адбываецца дзеянне: стары драўляны дом з вонкавай лесвiцай, на якой дзецi разыгрываюць iмправiзаваны спектакль пад яўна катрынкавую музыку, кватэра са старой мэбляй. Вiдаць, аўтараў прываблiвае стылiстыка рэтра, што ў гэтым выпадку з 'яўляецца самамэтай, таксама як i, напрыклад, планы з адбiткамi ў люстэрку. Такая самамэтнасць некаторых мастацкiх прыёмаў, пазбаўленых змястоўнага абгрунтавання, стварае ўражанне выяўленчай «шматслоўнасцi». Можна, праўда, зразумець рэжысёра, якi хоча зрабiць стужку больш выразнай, «насычанай». Але, вiдаць, майстэрства i ў разумным самаабмежаваннi.

«Обуза» (автор сценария К. Губаревич, режиссер-постановщик Е. Грибов, операторы-постановщики Т. Логинова, А. Рудь, художники-постановщики В. Кубарев, В. Дементьев, композитор С. Кортес) - история про девочку-дошкольницу Волю (Ю. Космачева), ее совсем еще молодого отца (Я. Никитин), которые живут вдвоем, о трудности, возникающей в этой маленькой семье из-за решения отца жениться на «тете Свете», которую Оля не любит. Такую «тетю Свету», как в фильме, полюбить действительно трудно. Актриса М. Шиманская несколько форсирует инфантильность, эгоистичность своей героини, но иначе нелюбовь Воли до Светы выглядела бы не по-детскому беспощадной. Речь ведь идет не просто о детском капризе, и Воля не против женитьбы отца вообще. Эта камерная, но, как видим, довольно сложная, а для ее участников и болезненная история показана достаточно деликатно, тонко, с щемящей и немножко грустной интонацией, поскольку она не имеет счастливого финала. Все же надеждой на будущее звучит финальный звонок в квартиру.
На мой взгляд, воспринимать эту ленту иногда препятствует определенная приверженность авторов к показу несколько необычной среды, где происходит действие: старый деревянный дом с наружной лестницей, на которой дети разыгрывают импровизированный спектакль на явно катрынкавую (шарманочную) музыку, квартира со старой мебелью. Видимо, авторов привлекает стилистика ретро, что в этом случае является самоцелью, также как и, например, планы с оттисками в зеркале. Такая самобытность некоторых художественных приемов, лишенных содержательного обоснования, создает впечатление
изобразительной «лоскутности». Можно, правда, понять режиссера, который хочет сделать ленту более выразительной, «насыщенной». Но, видимо, мастерство и в здравом самоограничении.